SPKiO - MojeKaczory.pl

W Kaczorach odsłonięto pomnik Powstańców Wielkopolskich

Relacja z uroczystości związanej ze zbliżającą się 100. rocznicą Powstania Wielkopolskiego

W Kaczorach, 24 listopada 2018 r., na cmentarzu parafialnym, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Powstańców Wielkopolskich.

W Kaczorach, 24 listopada 2018 r., na cmentarzu parafialnym, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Powstańców Wielkopolskich.

Uczestnicy zgromadzili się wokół pomnika przesłoniętego flagą narodową z biało- czerwoną kokardą. Przy pomniku wartę z bronią u nogi, w mundurach z czasów Powstania Wielkopolskiego, zaciągnęli dwaj przedstawiciele grupy rekonstrukcyjnej z Muzeum Wału Pomorskiego w Wałczu.

Prowadząca uroczystość wiceprezes SPKiO Ewa Semanicka rozpoczęła ją od podania komendy „Baczność. Poczty sztandarowe wprowadzić”. Został wprowadzony poczet flagowy Szkoły Podstawowej w Kaczorach i poczet sztandarowy Gimnazjum im. Jana Pawła II Kaczorach.

Wszyscy uczestnicy uroczystości odśpiewali hymn narodowy.

Prezes SPKiO Bogdan Lach, witając przybyłych, zwrócił się najpierw do potomków i członków rodzin Powstańców Wielkopolskich, którzy 100 lat temu dla Polski „na stos rzucili swój życia los”.

Po dokonaniu przywitania B. Lach powiedział:
Jest tu z nami dzisiaj szczególny sztandar. Na jego rewersie umieszczony jest orzeł i napis:

ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ
WOLNOŚĆ

na awersie wizerunek Matki Boskiej i napis:

TOWARZYSTWO POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH I WOJAKÓW
IMIENIA KS. JÓZEFA SMOLIŃSKIEGO
W MORZEWIE
1925

To ten sztandar dumnie nosili nasi Powstańcy i Wojacy do 1 września 1939 r. Podczas okupacji sztandar był ukryty, dzięki temu przetrwał. Po wojnie przeleżał kolejne 60 lat zapomniany. W 2014 roku udało mi się go odszukać i zrobić jego zdjęcia. Zdjęcia te znajdują się na okładce naszej publikacji. Na tę ziemię wrócił tylko na chwilę, na dzisiejszą uroczystość, po 65 latach.
Sztandar jest zniszczony, niekompletny, ale przetrwał 93 lata. Dzisiaj jest jedyna okazja, by go zobaczyć. Po uroczystości sztandar wróci do miejsca, z którego został wypożyczony.

Prezes SPKiO, Bogdan Lach, w głównym wystąpieniu podniosłej uroczystości, powiedział:

Szanowni Państwo!
Na tę chwilę Powstańcy Wielkopolscy spoczywający na cmentarzach Gminy Kaczory czekali 100 lat.
Na tę chwilę czekały rodziny Powstańców Wielkopolskich Gminy Kaczory.
Na tę chwilę czekała młodzież, która szuka wzoru do naśladowania.

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. i zakończyło się zwycięstwem, jednak większość uczestników Powstania pozostała w wojsku polskim: służyli Ojczyźnie do końca 1921 roku. Wszyscy nasi powstańcy mieli to szczęście, że wrócili żywi do domów. Po powrocie założyli Towarzystwo Powstańców Wielkopolskich i Wojaków, które czynnie uczestniczyło w życiu społecznym naszej małej Ojczyzny w latach 20-tych i 30-tych XX wieku. Posiadali swój sztandar, mundury i jako bohaterowie byli zapraszani na uroczystości patriotyczne.
1 września 1939 r. wybuchła II wojna światowa, przyszli okupanci z zachodu i ze wschodu, dla powstańców nastał trudny czas. Dla okupantów powstańcy byli zagrożeniem, dlatego musieli się ukrywać. Ci, których schwytano, zostali rozstrzelani lub zginęli w obozach zagłady.
Po zakończeniu II wojny światowej o powstańcach na długie lata zapomniano. Dopiero po 1989 r. zaczęto przywracać pamięć o bohaterach Powstania. Niestety, wszyscy uczestnicy powstania odeszli już wcześniej na wieczną wartę.
Miałem okazję poznać jednego z nich, pana Leona Wiórka. Pomagaliśmy mu nosić wodę wiadrami ze studni do domu. Na każde pytanie dotyczące powstania mówił „Chłopcy, ja nie mogę wam nic powiedzieć.” i spuszczał głowę.
W Wielkopolsce w ostatnim ćwierćwieczu w wielu miejscowościach upamiętniono bohaterów Powstania Wielkopolskiego. Nasza gmina jest chyba ostatnią, która jeszcze nie uhonorowała uczestników Powstania, mimo, że na terenie naszej gminy pochowanych jest wielu z nich, niektórych znaliśmy osobiście.
Stowarzyszenie Przyjaciół Kaczor i Okolic powstało 8 września 2012 r. i od tego czasu co roku, 27 grudnia, zapalamy znicze Powstańcom Wielkopolskim na cmentarzach naszej gminy. Do tej inicjatywy przyłączyła się młodzież ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kaczorach oraz Kaczorscy Patrioci.
Na początku było to zaledwie parę grobów. W 2014 r. doszło do spotkania z panem Wojciechem Kicmanem, działaczem Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Pile, który nas zainspirował do zebrania danych o powstańcach z naszego terenu. Przez kolejne lata szukaliśmy w archiwach i domach prywatnych dokumentów, zdjęć i pamiątek. Okazało się, że liczba naszych powstańców wzrosła do 30. Zakupiliśmy medaliony z napisem „Powstaniec Wielkopolski” i oznaczyliśmy nimi groby powstańców na wszystkich naszych cmentarzach.
27 grudnia 2017 r., w 99. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego, jako stowarzyszenie wyszliśmy z inicjatywą upamiętnienia Powstania tablicą pamiątkową w 100. rocznicę jego wybuchu. Na nasz apel odpowiedziały tylko rodziny powstańców. Szukaliśmy więc wsparcia finansowego także poza gminą. Dzięki ofiarności darczyńców udało się zrealizować ten projekt. Dzisiaj, po 100 latach, tą tablicą pamiątkową przywracamy pamięć o Powstańcach Wielkopolskich naszej małej Ojczyzny. Wydaliśmy również książkę pt. „Przywracanie Pamięci. Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 Kaczory i Okolice”.
Publikacja ta powstała z materiałów, które udało się nam odnaleźć, poszerza ona wiedzę o Powstańcach Wielkopolskich naszej małej Ojczyzny.

Nastąpił kulminacyjny moment uroczystości: odsłonięcie pomnika ku czci Powstańców Wielkopolskich.

Odsłonięcia dokonali:
Henryk Chojnacki - syn powstańca wielkopolskiego Wacława Chojnackiego
Krystian Wełnic - prawnuk powstańca wielkopolskiego Klemensa Wełnica
Dominika Encminger - praprawnuczka powstańca wielkopolskiego Antoniego Janusza

Na tablicy pomnika, pod Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, widnieje inskrypcja:
POWSTAŃCOM WIELKOPOLSKIM
ORAZ
BOHATERSKIM OBROŃCOM OJCZYZNY
Z GMINY KACZORY
W 100. ROCZNICĘ ODZYSKANIA
NIEPODLEGŁOŚCI
1918 - 2018

Ks. Andrzej Czerwiński, proboszcz parafii pw. Andrzeja Boboli w Kaczorach dokonał poświęcenia pomnika, modląc się:

„Siostry i bracia!
Jezusa Chrystusa, który swoje życie oddał za swoich przyjaciół, prosimy z ufnością, abyś zbawił wszystkich poległych w walce o niepodległość naszej Ojczyzny. Modlimy się za naszych braci, których ciała zostały złożone na cmentarzach parafialnych całej naszej gminy, aby zmartwychwstali do życia wiecznego. Dlatego prosimy Cię, Boże. Przez Twoje słowo, które uświęca wszystko, ześlij Swoje błogosławieństwo na ten obelisk upamiętniający Powstańców Wielkopolskich, aby wszyscy, którzy będą się tutaj zatrzymywali i modlili, otrzymywali pokój serca, a zmarłym i poległym Powstańcom daj radość życia wiecznego. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.”

Zebrani wysłuchali wykonanego przez Marcina Wawrzyniaka na trąbce utworu „Gdy szedłem raz od Warty”.

Prezes SPKiO przedstawił Apel Pamięci, wzywając imiennie Powstańców Wielkopolskich spoczywających na cmentarzach Gminy Kaczory, synów tej ziemi spoczywających na innych cmentarzach, powstańców zamordowanych w obozach zagłady na wschodzie i zachodzie.
Ostanie sł?owa apelu wzywały Władysława Kaję zamordowanego w Górach Morzewskich.
Apel zakończył okrzyk: "Walczyli w Powstaniu Wielkopolskim! Cześć i chwała bohaterom!"

Płyta pomnika pokryła się wiązankami kwiatów składanych przez uczestników uroczystości przy dźwięku werbli .

Zespół uczniów Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kaczorach przedstawił patriotyczny program słowno-muzyczny. W czasie piosenki pt. „Uwięziony ptak” do pomnika zbliżyli się dziewczynka z kwiatami i chłopiec z koszykiem - zamkniętym i przybranym w kolory polskiej flagi. Dziewczynka położyła na płycie obelisku dwie róże, białą i czerwona, przewiązane wstążką w narodowych barwach. Chłopiec otworzył koszyk i wyjął z niego kolejno dwa gołębie i uwolnił je…

Nastąpiły przemowy gości. Padły słowa podniosłe i ważne dla naszej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

Odsłonięcie pomnika Powstańców Wielkopolskich zobligowało zespół redakcyjny SPKiO do opracowania książki poświęconej Powstańcom Wielkopolskim związanym z naszą małą Ojczyzną. Prezentacji wydawnictwa dokonała Paulina Parecka, autorka jego opracowania graficznego.

Tytuł książki:
PRZYWRACANIE PAMIĘCI
Powstanie Wielkopolskie 1918-1919
KACZORY I OKOLICE

Uroczystość została zakończona komendą wydaną przez wiceprezes SPKiO Ewę Semanicką: „Baczność! Poczet flagowy i sztandarowy wyprowadzić.”

/185; 348/

Fotografie: Marian Encminger, Kazimierz Nowak