Artysta i budowniczy
Franciszek Ajtner
Miejska Biblioteka Publiczna im. Stefana Michalskiego w Chodzie?y, z inspiracji Towarzystwa Mi?o?ników Ziemi Chodzieskiej wyda?a, w 2005 r., ksi??k? „Nauczyciele i wychowawcy”. Ukaza?a si? ona jako trzeci tom cyklu „Zas?u?eni dla Ziemi Chodzieskiej”. Henryk Zydorczak, prezes TMZCh, pisze we wst?pie: „Ksi??ka ta ma za zadanie przypomnienie i upami?tnienie sylwetek 25 nauczycieli i wychowawców, którzy ziemi chodzieskiej i jej mieszka?com oddali sw? wiedz?, umiej?tno?ci i… siebie, pozostaj?c tu na zawsze”.
W?ród przestawionych w ksi??ce osób jest Franciszek Ajtner (1909 -1986) zwi?zany z gmin? Kaczory. Autorami jego biogramu s? Andrzej Ajtner i Wojciech Gapi?ski. Ni?ej prezentujemy tekst tego opracowania.
Artysta i budowniczy
Franciszek Ajtner urodzi? si? 31 marca 1909 r. w Kcyni, pow. Szubin, woj. Pozna?skie. W Kcyni uko?czy? Seminarium Nauczycielskie, aktywnie uczestnicz?c w ruchu harcerskim. Zdobyte wykszta?cenie pedagogiczne pozwoli?o mu obj?? pierwsz? posad? nauczycielsk? w Lipiej Górze ko?o Szamocina, w której do 1932 r. pe?ni? funkcj? kierownika szko?y podstawowej. Kolejne placówki to Jeziorki ko?o Pi?y oraz ?mi?owo, w którym tak?e pe?ni? funkcj? kierownika szko?y podstawowej. W 1939 roku zasta?a go tam II wojna ?wiatowa. Jako pedagog, harcmistrz i oficer Wojska Polskiego znalaz? si? na li?cie poszukiwanych, przeznaczonych do likwidacji Polaków nale??cych do inteligencji polskiej, zgodnie z prowadzon? wówczas bezwzgl?dn? polityk? okupanta. Dzi?ki ostrze?eniu przyjaznej Niemki, której m?? by? pracownikiem gestapo w Chodzie?y, unikn?? rozstrzelania podczas masowej egzekucji w Górach Morzewskich. Do wyzwolenia ukrywa? si? w Puszczy Nadnoteckiej.
Po koszmarze okupacji z wielk? energi? zaanga?owa? si? w odbudow? szkolnictwa Ziemi Chodzieskiej. Morzewo by?o pierwsz? placówk?, gdzie ze zniszcze? wojennych, przy pomocy bardzo solidarnego, miejscowego spo?ecze?stwa, stworzy? warunki edukacyjne dla polskich dzieci. W sierpniu 1952 r. Franciszek Ajtner wraz z ?on? Kazimier? oraz dzie?mi, Wies?aw? i Andrzejem, przeprowadzili si? do Kaczor, w których sp?dzili najbardziej aktywne i najd?u?sze lata swojej kariery zawodowej. Zamieszkali w budynku szko?y podstawowej. Od wrze?nia Kazimiera i Franciszek Ajtnerowie rozpocz?li prac? jako nauczyciele. Kazimiera uczy?a klasy I-III, Franciszek zosta? kierownikiem szko?y, a w klasach IV-V uczy? matematyki, biologii, geografii i muzyki, która by?a jego pasj?.
Umiej?tno?ci metodyczne i wrodzone zdolno?ci artystyczne umo?liwi?y realizacj? programów edukacyjnych na bardzo wysokim poziomie. Przedwojenne do?wiadczenia zdobyte w szeregach harcerskich, przekazywane wychowankom, mia?y g??boki charakter patriotyczny. Chór szkolny, teatrzyk lalek, przedstawienia teatralne, konkursy malarskie, zespó? taneczny, szkolne olimpiady sportowe, szkolny zespó? muzyczny, uprawy ro?lin w przyszkolnym ogrodzie by?y próbk? doskona?ych umiej?tno?ci organizacyjnych.
Oprócz dzia?alno?ci zawodowej anga?owa? si? w przedsi?wzi?cia maj?ce na celu podniesienie rangi kulturalnej spo?ecze?stwa poprzez edukacj? wieczorow?, prowadzenie chóru, re?yseri? przedstawie? teatralnych dla doros?ych. Nawi?zano wspó?prac? z Bibliotek? Publiczn? b?d?c? w tym okresie miejscowym centrum kulturalnym. Oba o?rodki wspólnie zorganizowa?y wiele imprez dla lokalnej spo?eczno?ci: obchody ?wi?t i rocznic pa?stwowych, festyny, majówki, imprezy o charakterze edukacyjnym oraz zabawy. Franciszek Ajtner by? jednym z inicjatorów budowy pomnika upami?tniaj?cego tragiczne wydarzenia w Górach Morzewskich.
Pod koniec lat pi??dziesi?tych Kaczory znacznie si? powi?kszy?y, wzros?a liczba uczniów w szkole, zorganizowano klas? szóst?, a wkrótce siódm?. W czerwcu 1959 r. czworo pierwszych absolwentów opu?ci?o mury szko?y. Istniej?cy budynek nie mie?ci? ju? wszystkich uczniów. Franciszek Ajtner, jako kierownik szko?y, podj?? wi?c starania o budow? nowego obiektu. Tymczasem za? lekcje odbywa?y si? pomieszczeniach prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej przy ulicy Dworcowej. Jednocze?nie Franciszek Ajtner czyni? starania o zorganizowanie dokszta?cania tak?e doros?ych mieszka?ców gminy. Chodzi?o mu przede wszystkim o stworzenie im mo?liwo?ci uzupe?nienia wykszta?cenia podstawowego i zdobycia rolniczych kwalifikacji zawodowych (Szko?a Przysposobienia Rolniczego). Pierwsi absolwenci tych placówek otrzymali ?wiadectwa na pocz?tku lat sze??dziesi?tych. Marzenie Franciszka Ajtnera o nowym budynku szkolnym spe?ni?o si? 1 wrze?nia 1967 r. – wówczas nast?pi?o uroczyste otwarcie nowej szko?y podstawowej. Budynek sk?ada? si? z pi?ciu izb lekcyjnych, kancelarii i biblioteki a tak?e trzech mieszka? dla nauczycieli. Brak by?o jednak sanitariatów, a pomieszczenia by?y ogrzewane piecami. Tymczasem liczba dzieci w szkole wynosi?a oko?o dwustu, uczy?o w niej od 6 do 8 nauczycieli, praca szko?y odbywa?a si? w systemie jednozmianowym.
Ponadto Franciszek Ajtner, jako prezes Towarzystwa Przyjació? Dzieci i pasjonat idei harcerstwa, organizowa? obozy m?odzie?owe nad jeziorami Kopcze i Jachna, a potem w latach sze??dziesi?tych kolonie w nowym budynku szkolnym. Dzi?ki staraniom Franciszka Ajtnera, w zamian za udost?pnienie pomieszcze?, Wojewódzki Zarz?d Dróg w Poznaniu wybudowa? dla szko?y kompleks kuchenno-sto?ówkowy oraz magazyn. Pomieszczenia te s?u?? do dnia dzisiejszego. [Budynek dawnej sto?ówki w 2014 r. sprzedano prywatnej firmie. Red.]
Franciszek Ajtner – kierownik Szko?y Podstawowej w Kaczorach, w 1972 r. przeszed? na emerytur? i zamieszka? w Poznaniu. Za ca?okszta?t pracy zawodowej i spo?ecznej odznaczony zosta? Krzy?em Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzyma? tak?e wiele odznacze?, nagród i wyró?nie?.
Zmar? 23 pa?dziernika 1986 r. Pochowano go na cmentarzu Mi?ostowskim w Poznaniu.
Andrzej Ajtner
Wojciech Gapi?ski